Citizen Science is de toekomst

Michiel Wilhelm

Vorig jaar vroeg Waternet ons om een plan te bedenken hoe we boeren aan het monitoren van hun eigen sloten zouden kunnen krijgen. Het was mijn eerste professionele verkenning met Citizen Science. Natuurlijk meldde ik ook weleens een bijzondere soort op Waarneming.nl, maar toen kende ik nog niet de algemene benaming hiervoor.

Stoutste verwachtingen overtroffen

Het project met de boeren vind ik één van de leukste klussen die ik in mijn eerste volle jaar bij Tauw heb gedaan. Dat heeft te maken met verschillende aspecten. Allereerst verwonderde ik me over het gemak waarmee collega’s een app op maat maakten, zodat de deelnemers gewapend met alleen hun mobiele telefoon en een ‘slimme hark’ hun metingen in de sloot konden doen.

Daarnaast vind ik het leuk dat ons enthousiasme aanstekelijk werkte, dat de wisselwerking met de opdrachtgever heel goed verliep en dat we met de agrarische collectieven ervoor zorgden dat er zoveel boeren meededen.

Tot slot ben ik positief verrast over de kwaliteit van de gegevens die de boeren met hun meetwerk leverden. Hoewel ze slechts één avond scholing van ons hadden gekregen, bleken ze zelfstandig goed in staat om waterdiepte, slibdikte en doorzicht te meten met de hark, bedekkingen van waterplanten nauwkeurig te schatten en zelfs de aanwezige planten te benoemen. Dat overtrof zelfs onze stoutste verwachtingen.

(S)ken je sloot

Dit jaar beleven we het tweede jaar van het project dat we (S)ken je sloot hebben gedoopt. Ons doel is het aantal deelnemende boeren te verdubbelen, zodat dit zomerseizoen meer dan 300 metingen verwerkt kunnen worden. Om dat te bereiken hebben we een aantal filmpjes opgenomen die het doel van het project beschrijven, maar die bovendien ook laten zien hoe de monitoring in zijn werk gaat. Die filmpjes helpen twijfelende boeren misschien over de streep, maar kunnen ook in de toekomst in vergelijkbare projecten nuttig zijn. Dat kan ook bij boeren elders in het land zijn, want de ingewonnen informatie is fijnmazig, behoorlijk betrouwbaar en voorziet in een kennisleemte over het agrarische watersysteem. Met deze nieuwe kennis zijn waterbeheerders beter in staat de kansen van het agrarisch gebied vast te stellen.

De belangrijkste winst is, denk ik, de betrokkenheid van de boeren met hun water. De monitoring geeft ze inzicht in de effecten van ander beheer en daarmee ook het gevoel dat ze zelf iets kunnen doen aan verbetering van de waterkwaliteit van hun sloten. Bovendien zullen ecologisch gezonde sloten het imago van de boer vergroten.

Participatieve monitoring

Ook Tauw heeft ondertussen niet stil gezeten. Zo is er nu een tweede waterschap geïnteresseerd in monitoring door boeren. Daarnaast zijn basisscholieren in de gemeente Utrecht de gezondheid van het water in de stad in kaart aan het brengen. Dit deden ze altijd al met de leskisten van Utrecht Natuurlijk, maar nu worden met de app de gegevens ook centraal verzameld en volgt er ook een beoordeling van het water waar de kinderen mee in de weer zijn geweest. Ook hier is de opbrengst meerledig. De gemeente kan het oordeel over de wateren goed gebruiken en de kinderen maken op een speelse manier kennis met de waterkwaliteit.

Dit zijn twee voorbeelden van Citizen Science of participatieve monitoring. Ik geloof er heilig in dat dit veel toekomst heeft en navolging verdient. Graag bespreek ik met u de mogelijkheden die deze nieuwe vorm van het inwinnen van gegevens u kan brengen.

Bekijk deze YouTube video's:

Hoe kunnen wij u helpen?

Leg uw vraagstuk voor aan onze experts, wij adviseren graag.