Een toekomst voor onze bagger

Jochem Bloemendaal

Iedereen weet het: afscheid nemen doet altijd een beetje pijn. Met het inluiden van het nieuwe jaar heb ik het werkveld van de waterbodems verruild voor risicogestuurd en toekomstgericht assetmanagement. Waterbodemonderzoek en de aanpak van ‘baggerproblematiek’ hebben plaatsgemaakt voor risicogestuurd en datagericht objectbeheer met een brede blik op belangrijke maatschappelijke thema’s als klimaatadaptatie en duurzaamheid. Als je bedenkt dat ik altijd met veel plezier en passie mijn bijdrage ‘in de bagger’ heb geleverd, dan doet dat echt een beetje pijn.

Hergebruiken
Degenen die mij kennen, weten het: ik was een groot voorvechter van het hergebruiken van bagger in het gebied van herkomst. Probeer het afvoeren van baggerspecie tot een minimum te beperken! Dat zwarte spul, waarvan iedereen vindt dat het stinkt en dat in omgevingsmanagement nogal eens voor wat kopzorgen zorgde, heeft meer waarde dan je misschien denkt…

Doordat in de loop van de 19e eeuw een groot deel van de Nederlandse waterbodems verontreinigd was geraakt, stagneerde de baggeroperatie. En terecht: de risico’s om baggerspecie zondermeer toe te passen in het gebied van herkomst waren te groot. Het Tienjarenscenario Waterbodems en -meer nog- de stimuleringsregeling SUBBIED, moesten zo rond het millennium ervoor zorgen dat de baggeroperatie weer op gang kwam. Uitgebreide en gedegen plannen voor de verwerking zorgden ervoor dat gebieden weer gebaggerd konden worden. En niet zonder resultaat. De waterkwaliteit verbeterde en knelpunten met betrekking tot de afvoer van oppervlaktewater werden opgelost. Toch zit me iets niet helemaal lekker. Als ik terugkijk, is er veel bagger nodeloos afgevoerd. Gestort in putten, in stortplaatsen. Afgevoerd uit het herkomstgebied en geconcentreerd op enkele specifieke plaatsen.

Organische stof
Met de afvoer van bagger gaat ook een belangrijk aandeel organische stof het gebied uit. Hoewel het (nog) geen mega belangrijk thema is, vraagt de (internationale) vakpers toch regelmatig aandacht voor de afname van organische stof in de bovengrond. En terecht, als je bedenkt dat organische stof bijdraagt aan het voorkomen van erosie, aan een hoog bufferend en filterend vermogen van de bodem en een rijke habitat voor levende organismen. Bovendien is organische stof van wezenlijk belang voor de landbouw.

Regionale samenwerking
Bij mijn switch wil ik daarom een oproep doen aan alle waterbodembeheerders. Voor zover je het nog niet deed: zoek de oplossing voor je ‘baggerprobleem’ altijd eerst dicht bij huis. Nog meer dan in de huidige praktijk. Er is meer mogelijk dan je op het eerste oog zou denken. Houd bagger in je gebied: daar komt het namelijk voor het overgrote deel ook vandaan. Zeker met de komst van de Omgevingswet en de bijbehorende omgevingsvisies is er meer ruimte voor thema’s als hergebruik van bagger en organische stof. Regionale samenwerking, een brede blik op ruimtelijke omgevingskwaliteit en vooral veel lef om het gesprek aan te gaan, dat is mijn devies. Mooie voorbeelden uit de praktijk van de Zeeuwse overheden zijn mij altijd bijgebleven. Zij wisten het NIMBY-effect van de baggerspecie écht om te zetten in een PIMBY. Vraag je Zeeuwse collega-waterbodembeheerders er maar eens naar; ze willen hun ervaringen best met je delen.

Ga de uitdaging aan
Ga de uitdaging aan om gebiedspecifieke en breed georiënteerde oplossingen te vinden voor de verontreinigde baggerspecie. Als we dat nu met elkaar afspreken, dan is mijn switch eigenlijk geen afscheid, maar een bijdrage aan een duurzaam en toekomstgericht bodembeheer!

Hoe kunnen wij u helpen?

Leg uw vraagstuk voor aan onze experts, wij adviseren graag.