Pieter Luiten
Het thema ‘veroudering’ staat hoog op de agenda bij chemie- en opslagbedrijven en komt bijna wekelijks terug op symposia en netwerkbijeenkomsten. Bij deze BRZO-bedrijven is een grote hoeveelheid gevaarlijke stoffen van boven een bepaalde drempelwaarde aanwezig. Dit betekent dat de equipment (of beter gezegd assets), zoals apparatuur, installaties, gebouwen, kabels en leidingen, goed onderhouden moet zijn én blijven om veilig gebruik te garanderen. Want zelfs de tijd laat zijn sporen na: equipment verouderd. Zonder zorgvuldig gebruik (volgens voorschriften) en aandacht in de vorm van onderhoud is er een gevaar voor de directe omgeving.
Deze veroudering wordt ook wel ageing genoemd. Maar eigenlijk is het zelfs breder dan dat: het is verandering. Waarom die verschillende termen terwijl we hetzelfde bedoelen? Uit mijn gesprekken met klanten blijkt dat de betekenis lang niet altijd duidelijk is. Ik vind dat deze quote van de HSE-service (het Engelse bevoegd gezag) veroudering duidelijk omschrijft:
“Ageing is not about how old your equipment is; it is about its condition, and how that is changing over time.”
‘Aandacht maakt alles mooier’
Het draait om de verandering van de staat van het equipment. Als het Bevoegd gezag (Bg) een bedrijf controleert beoordelen ze of het equipment in een goede staat verkeerd. De slogan van IKEA ‘Aandacht maakt alles mooier’ is daarop goed van toepassing. Want wat gebeurt er als je bijvoorbeeld de houten tuintafel geen aandacht geeft? Juist, deze rot langzaam weg. En veel sneller dan wanneer je ‘m regelmatig had gebeitst.
Installaties werden in de jaren ’60 en ’70 ontworpen voor een levensduur van 15 tot 20 jaar en waren in de jaren ’80 en ‘90 toe aan vervanging. Echter, door nieuwe technieken en inzichten functioneren de installaties nog steeds. Daarnaast is zo’n 10 jaar geleden door onderzoek bewezen dat 50% van de grote gevaren (major hazards) wordt veroorzaakt door veroudering. Deze oorzaken hebben ertoe geleid dat veroudering als aandachtspunt expliciet is opgenomen als onderdeel van BRZO (Besluit Risico’s Zware Ongevallen) 2015 element III: de controle van de exploitatie van het Veiligheidsbeheersysteem (VMS).
Assetmanagement
Door assetmanagement toe te passen wordt de verandering en de staat van het equipment aantoonbaar gemaakt. De basis van assetmanagement is het inventariseren (en prioriteren) van relevante assets. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in 4 verschillende typen assets:
Na deze stap kan per asset het bijbehorende degradatiemechanisme worden geïdentificeerd, waarbij kennis van de interactie tussen de asset en het (ingesloten) medium van belang is. Dit leidt tot inzicht in de huidige staat van de asset, wat door het opstellen en uitvoeren van een monitoringsplan nauwkeurig wordt gevolgd. Wel moet de uitvoering worden geborgd in het managementsysteem. Inzicht in het verloop van de degradatie volgt uit de monitoringsresultaten. Van hieruit kan een geschikt plan worden opgesteld ten aanzien van kosteneffectief-onderhoud of geplande vervanging.
Inspectielijst als hulpmiddel
Door de relatieve ‘nieuwigheid’ van dit onderwerp bij de BRZO-inspectie, merk je dat het Bg nog zoekende is naar de manier van controle van dit onderwerp. De inspectielijst met aandachtspunten geeft het Bg de grootste houvast. Mijn ervaring is dat de lijst wordt doorgenomen en vragen worden gesteld om de aantoonbaarheid in kaart te brengen, waarbij ook het beleid rondom veroudering in het PBZO-document (Preventie Beleid Zware Ongevallen) wordt gecontroleerd. Het werk bestaat veelal uit een check van documenten en de navolgbaarheid van acties in deze documenten.
Werknemers en de omgeving
Tot nu toe is vooral stilgestaan bij veroudering van assets, hoewel dit niet het enige aspect is dat onderhevig aan verandering en veroudering. Onze pensioenleeftijd schuift steeds verder naar achteren waardoor we te maken krijgen met veroudering van het werknemersbestand. Verder speelt verandering van de omgeving een rol. Denk aan herontwikkeling of groei van de locatie. Hoe wordt hiermee omgegaan en wat is de mogelijke impact?
Veroudering is daarom meer dan alleen een compliance issue van het Bg. Het behelst ook de betrouwbaarheid van assets en het is een essentiële business verplichting: vertrouwen in assets, werknemers en omgeving, zodat geen Loss Of Containment (LOC) ontstaat. Bij LOC komen er gevaarlijke stoffen vrij uit de installatie, vaak als gevolg van een zwaar ongeval.
Omdat veroudering van mens, asset en omgeving de komende jaren naar verwachting steeds meer zal gaan voorkomen, zal het in de komende jaren een belangrijk onderwerp zijn bij BRZO-inspecties. Dit blijkt uit het voornemen van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het Ministerie van Veiligheid en Justitie om veroudering op te nemen in het programma Duurzame Veiligheid 2030, waarvan onze CEO Annemieke Nijhof voorzitster is. Het is daarom voor de ruim 400 BRZO-bedrijven in Nederland onmisbaar om hierop voorbereid te zijn: voorkom niet alleen de calamiteiten (noodzakelijk), maar investeer ook in het ‘onderhoud’ van mens, asset en omgeving. Zo maken we alles veiliger en mooier.
Contactpersoon: Pieter Luiten - Adviseur Externe Veiligheid
Leg uw vraagstuk voor aan onze experts, wij adviseren graag.
