STOWA-rapport Zicht op Structuur

Op 16 februari verscheen de STOWA publicatie Zicht op Structuur, een project dat Tauw in 2016 heeft uitgevoerd in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en Witteveen+Bos. Het onderzoek is gefinancierd door 9 waterschappen en STOWA. De rol van Tauw was om binnen het project de verbinding tussen theorie en de waterschapspraktijk te waarborgen. Daarnaast verzorgde Tauw de projectleiding. Als vervolg op dit project is Tauw in opdracht van STOWA betrokken bij de uitwerking van ESF4 Habitatsgeschiktheid en ESF6 Verwijdering.

Goed inzicht in de fysieke structuur van watersystemen is belangrijk met het oog op de grote investeringen die waterbeheerders doen om die structuur te veranderen, met als doel de omstandigheden voor flora en fauna te verbeteren. De aanleg van natuurvriendelijke oevers is hiervan een voorbeeld. Het rapport ‘Zicht op Structuur’ beschrijft een methodiek voor het monitoren én in beeld brengen van de structuur van watersystemen.

Ecologische sleutelfactoren

Kennis van het functioneren van watersystemen is een belangrijke voorwaarde voor het benoemen van effectieve verbeteringsmaatregelen. Daar gaat een watersysteemanalyse aan vooraf, hydrologisch en ecologisch. De STOWA ondersteunt de ecologische watersysteemanalyse door ecologische sleutelfactoren (ESF) te ontwikkelen. De set van ecologische sleutelfactoren ordent de kennis over het watersysteem, biedt houvast bij het benoemen van passende ecologische doelen en ondersteunt het opstellen van investeringsprogramma’s.

Via de ecologische sleutelfactoren ontsluit de STOWA de internationale en nationale wetenschappelijke kennis voor praktische toepassing. Daarnaast zijn de ESF een middel voor het delen van praktijkkennis. De ESF-systematiek is dé kapstok waar alle waterbeheerders hun watersysteemanalyse op baseren en maatregelpakketten bedenken. Waterschappen moeten dit in 2021 beschreven hebben in een nieuw Stroomgebiedbeheerplan. Er is de komende jaren dus veel werk aan de winkel. Tauw draagt hier actief aan bij, onder andere door aan de voorkant betrokken te zijn bij de ontwikkeling van de systematiek.

Bij een aantal sleutelfactoren, bijvoorbeeld voor habitatgeschiktheid, is het belangrijk dat de fysieke structuur van watersystemen in kaart wordt gebracht. Het gaat bijvoorbeeld om de geometrie, de expositie op de heersende windrichting, stromingspatronen, de fysische samenstelling van de waterbodem en de vegetatiestructuur. Pas als die in beeld zijn, kan een goede diagnose plaatsvinden. Waterschappen doen dat slechts incidenteel. Gebleken is dat de waterbeheerders daarbij bovendien verschillende methodes toepassen. De tot nu toe verzamelde gegevens over structuur kunnen daardoor slecht met elkaar worden vergeleken en hebben mede daardoor maar in beperkte mate een diagnostische waarde. Het rapport ‘Zicht op Structuur’ bevat handvatten voor de beschrijving van de fysieke structuur van wateren.

Vervolg

Op basis van de ervaring in het project ‘Zicht op Structuur’ verleende STOWA Tauw opdracht voor de uitwerking van ESF4 Habitatgeschiktheid, gericht op de belangrijkste habitateisen die organismen aan hun omgeving stellen. Het gaat hierbij onder meer om de samenstelling van het water, hydrologische omstandigheden en morfologische kenmerken. We werken hierbij samen met Witteveen+Bos en NIOO-KNAW. In het project wordt een methode ontwikkeld waarmee waterbeheerders kunnen bepalen of er geschikt habitat in hun watersysteem is voor functionele groepen (planten en dieren) die ze er graag zouden zien, of dat er een knelpunt ligt voor een goed ecologisch functionerend systeem. 

Ook heeft Tauw opdracht gekregen voor de uitwerking van ESF6 Verwijdering over de invloed van het verwijderen van planten en dieren uit het watersysteem. Bijvoorbeeld vanwege schoningsbeheer  en door vraat. In deze opdracht werken we samen met Witteveen+Bos.
Het rapport Zicht op Structuur is beschikbaar via de website van STOWA. Hier is ook meer informatie te vinden over de systematiek van sleutelfactoren.

Het rapport Zicht op Structuur is beschikbaar via de website van STOWA. Hier is ook meer informatie te vinden over de systematiek van sleutelfactoren.

Contactpersoon: Cees-Jan Vermulst

Hoe kunnen wij u helpen?

Leg uw vraagstuk voor aan onze experts, wij adviseren graag.