RIVM scherpt gezondheidskundige grenswaarde PFAS aan

Schadelijke effecten van PFAS

PFAS zijn een grote groep chemische stoffen die door mensen gemaakt zijn. Ze worden uitgestoten door fabrieken of komen in het milieu via (huishoudelijke) producten of bij de verwerking hiervan. PFAS zijn niet-afbreekbaar en verspreiden zich wereldwijd snel. In de bodem, de lucht en uiteindelijk komen ze ook in ons voedsel en drinkwater terecht. PFAS kunnen tal van schadelijke effecten hebben op ons immuunsysteem, wat het risico op ziekten vergroot. Negatieve effecten op de leverfunctie en op cholesterolgehalte treden volgens EFSA pas bij hogere concentraties op.

Naar aanleiding van voortschrijdende onderzoeken naar de gezondheidseffecten van en blootstelling aan PFAS bracht de Europese Voedselveiligheidsauthoriteit (EFSA) in 2020 een nieuw advies uit over de aanwezigheid en gezondheidseffecten van PFAS in ons voedsel, waarin ook de lagere gezondheidskundige grenswaarden zijn opgenomen. Dit is de maximale hoeveelheid van een stof die een mens bijvoorbeeld wekelijks of dagelijks binnen mag krijgen zonder dat dit gevolgen heeft voor de gezondheid. Deze nieuwe waarden zijn lager dan de eerder in 2018 en 2008 door EFSA voorgestelde, en door het RIVM in 2019 gehanteerde, waarden.

Aanscherpen van normen

Omdat uit deze onderzoeken blijkt dat sommige PFAS al in veel lagere concentraties schadelijk zijn,  onderneemt het RIVM nu actie door de gezondheidskundige grenswaarde te verlagen. Ook zijn alle tot op heden afgeleide normen voor drinkwater en verschillende milieucompartimenten en restricties voor voedselverpakkingen geëvalueerd. Uit deze evaluatie blijkt dat de volgende (tijdelijke) normen op oudere gezondheidskundige grenswaarden gebaseerd zijn en daarom herberekend en mogelijk aangescherpt worden:

• Milieukwaliteitsnormen voor PFOS en PFOA in oppervlaktewater
• Drinkwaternorm/norm voor materialen in contact met drinkwater voor PFOA
• Hergebruiksnormen (klasse wonen/industrie) voor grond
• INEV/interventiewaarde voor PFOS en/of PFOA in grond en grondwater

Gevolgen voor grondverzet en diverse sectoren

Verscherping van de normen kan grote impact hebben op verschillende sectoren en gevolgen hebben voor grondverzet dat nu veelal plaatsvindt op basis van hergebruiksnormen voor grond en bagger uit het Tijdelijk handelingskader PFAS van het Ministerie van I&W. Het RIVM komt naar verwachting medio maart met meer informatie over de eventuele aanscherping van de hergebruiksnormen voor grond. Dat betekent voor nu vooral onzekerheid voor een aantal sectoren. Zij kunnen met de volgende ingrijpende gevolgen te maken krijgen:

• De nieuwe gezondheidskundige grenswaarden kunnen de komende maanden leiden tot nieuwe (en strengere) PFAS-normen voor drinkwater, de milieucompartimenten grond, bagger en oppervlakte-/grondwater en producten zoals voedselverpakkingen en drinkwaterleidingmaterialen.
  
  
• De voedingsmiddelen- en verpakkingsindustrie zal het gebruik van PFAS mogelijk nog verder moeten minimaliseren.
  
  
• Aanscherping van de bodemnormen kan leiden tot meer beperkingen in het grondverzet ter plaatse van petrochemische bedrijven, vliegvelden, brandweerkazernes en andere met PFAS verontreinigde terreinen. Bij herontwikkelingsprojecten met grondverzet kan op dergelijke locaties sneller sprake zijn van ernstig vervuilde grond waardoor bodemsanering noodzakelijk is. Daarnaast wordt door de mogelijke aanscherping van hergebruiksnormen voor klasse wonen/industriegrond de hergebruiksmogelijkheden voor vrijkomende PFAS-houdende grond eerder beperkt dan verruimd.  Dit kan grote gevolgen hebben voor de uitvoeringsduur en kosten van projecten.
  
  
• De aanscherping van normen voor bijvoorbeeld oppervlaktewater hebben indirect consequenties voor de lozing van PFAS-houdend afvalwater en de afzet en verwerking van PFAS-houdende afvalstromen zoals zuiveringsslib.
  
  
• De lagere gezondheidskundige grenswaarden vormen een nadrukkelijk aandachtspunt als het gaat om de bescherming van werknemers tegen schadelijke blootstelling aan PFAS. Zo zullen bedrijven die werken met (mogelijk) PFAS-houdende materialen opnieuw beoordeeld moeten worden in het kader van Arbo-wet (bijvoorbeeld in de bedrijfsspecifieke risico-inventarisatie en evaluatie).  
  
  

Hoe u zich kunt voorbereiden

Organisaties die te maken hebben met PFAS in grond en/of water (grondwater, afvalwater, oppervlaktewater), drinkwaterbedrijven, de voedingsmiddelen- en verpakkingsindustrie en afvalverwerkingsbedrijven die met materialen werken die (mogelijk) PFAS bevatten, moeten de komende maanden inspelen op mogelijke veranderingen en rekening houden met verschillende scenario’s. En dat is ingewikkeld.

TAUW heeft veel kennis en ervaring op het gebied van PFAS en beschikt over een uitgebreid netwerk met diverse instanties, zodat wij u kunnen helpen bij het beoordelen van en anticiperen op de verschillende scenario’s. Zo kunnen we u bijvoorbeeld adviseren over kosteneffectieve technieken om PFAS uit de bodem te verwijderen en de emissies van PFAS naar de leefomgeving te beperken.

Wilt u weten of de aanscherping van de gezondheidskundige grenswaarden gevolgen hebben voor uw organisatie? Neem dan vrijblijvend contact met ons op via PFAS@tauw.com of met uw reguliere contactpersoon bij TAUW.

Meer informatie is te vinden op onze PFAS webpagina.