Piekbuien worden heviger, vallen vaker en eisen meer ruimte voor waterberging om schade te voorkomen of te beperken. Klimaatadaptatie staat daarom bij veel gemeenten hoog op de agenda, want de stad vraagt om een andere inrichting om hieraan het hoofd te bieden. Wadi’s werden begin jaren 90 van de vorige eeuw geïntroduceerd om de wateroverlast te verminderen. Maar er waren ook veel vragen over het functioneren onder verschillende omstandigheden. Wat weten we daar inmiddels over?
Wadi's kunnen een positieve invloed hebben op hittestress, droogte, neerslagoverlast, bodemkwaliteit, biodiversiteit en het leefklimaat van een gebied. In deze blogserie vertellen we elke 6 weken meer over de werking van wadi’s en welke invloed ze hebben op hun directe en indirecte omgeving. In deze derde blog vertelt Ronald Wentink over wadi’s en wateroverlast.
Googlen op het woord wadi levert heel veel resultaten op. De meeste woordenboeken en sites hebben het over een droogliggend dal van een rivier in de woestijn dat na regenval met water wordt gevuld en een (infiltratie)voorziening die tijdelijk gevuld wordt met regenwater. Zo’n 30 jaar geleden bestond deze tweede betekenis nog niet. Die kwam pas nadat de eerste wadi’s in Nederland werden aangelegd.
Die eerste wadi’s werden begin jaren 90 door de gemeente Enschede bedacht als nieuw regenwatersysteem voor de nieuwbouwwijk Ruwenbos. Het hoofddoel van de wadi’s was om schoon water (neerslag) gescheiden van het vuilwater af te voeren en dit schone water zoveel mogelijk vast te houden in het gebied. Samen met een aantal collega’s bij TAUW heb ik toen onderzoek uitgevoerd naar de haalbaarheid van dat systeem. De uitkomst van dat onderzoek was dat, ik citeer, “het wadi-systeem uitvoerbaar, beheersbaar, financieel haalbaar en faseerbaar is”. Sindsdien zijn er in Nederland veel wadi’s aangelegd. De vraag nu is: dragen de wadi’s werkelijk bij aan het verminderen van de (regen)wateroverlast? Een stand van zaken.
Uit eigen ervaring en uit monitoring van diverse wadi’s blijkt dat deze inderdaad bijdragen aan het vasthouden van regenwater en infiltratie in de bodem. We hebben percentages gemeten van meer dan 95% aan neerslag op verhard oppervlak die door de wadi’s (langer) in het gebied vastgehouden werden.
Water bergen is één ding, maar wordt het ook voldoende snel geïnfiltreerd of (vertraagd) afgevoerd? Wadi’s blijken in de praktijk minder dan 15 % van de tijd water te bevatten. Ongeveer 80% van de berging is vaak binnen 12-24 uur na het einde van de bui weer beschikbaar. Zelfs onder winterse omstandigheden functioneert de wadi nog naar behoren. Bij vorst en sneeuw blijkt de wadi het (smelt)water op een goede manier te kunnen verwerken.
Er wordt nog wel eens gedacht dat wadi’s alleen mogelijk zijn op de (hoge) zandgronden en bij lage grondwater-standen. Gebleken is dat ook in andere omstandigheden wadi’s toepasbaar zijn. Bij de situatie op de foto is sprake van hoge grondwaterstanden en een klei ondergrond. Daar is gekozen voor een wadi, waarin het water geborgen wordt, met afvoer via een infiltratieleiding in een zandbed onder de wadi. Hierdoor wordt regenwater sterk vertraagd afgevoerd naar oppervlaktewater. Deze voorziening functioneert al meer dan 20 jaar.
Mag je een wadi betreden en er in spelen of juist niet? Die vraag wordt met enige regelmaat gesteld. Door betreding verdicht de bodem, beschadigt de vegetatie en neemt dus de infiltratie af, is de achterliggende gedachte. In de praktijk blijkt dat de wadi erg veel veerkracht bezit. Wandelen, fietsen, voetballen: dat hoeft allemaal geen probleem te zijn zo is gebleken. Zelfs met een graafmachine de wadi in en wat sleuven maken blijkt geen blijvende schade aan de wadi op te leveren.
Het is niet alleen maar jubelzang, natuurlijk gaat er ook wel eens wat mis. Soms al bij het ontwerp, maar ook in de aanleg of bij het beheer en onderhoud. We hebben veel geleerd en weten inmiddels hoe het wel moet. In een volgende blog komt het beheer en onderhoud van wadi’s nog uitgebreid aan de orde. Daarnaast is het van belang dat we in Nederland de opgedane ervaringen (beter) met elkaar delen. Wat werkt wel en wat niet? Veel informatie is bijvoorbeeld al te vinden in de Kennisbank van RIONED. Ook via de website climatescan.nl is veel te vinden over wadi’s en andere infiltratievoorzieningen wereldwijd.
De vele onderzoeken aan en ervaringen met de wadi’s in Nederland hebben laten zien dat het wadisysteem geslaagd is en we kunnen dan ook zeker van een “blijvertje” spreken. Ze kunnen een aanzienlijke bijdrage leveren aan het voorkomen of verminderen van de (regen)wateroverlast doordat ze veel water bergen en dat in de bodem infiltreren of vertraagd afvoeren. De wadi blijkt ook heel goed te passen in de maatregelen voor klimaatadaptatie en biodiversiteit. Door aanpassingen in vorm en vegetatie (zie bijvoorbeeld ook de vorige blog in deze reeks over biodiversiteit) worden de toepassingsmogelijkheden en de impact groter. Daarom zie ik nog een lang leven voor de wadi in het verschiet.
Leg uw vraagstuk voor aan onze experts, wij adviseren graag.
