Weersextremen in de industrie - Hittestress en Droogte

28 maart 2023, Nikolai de Mots

Afgelopen jaren zien we dat ons land steeds vaker te maken heeft met weersextremen. Dit heeft niet alleen gevolgen voor mens en milieu, maar ook voor ondernemers en bedrijven. Wij zien dat de wet- en regelgeving hier steeds vaker op wordt toegespitst en dat bedrijven soms zelf geconfronteerd worden met de gevolgen van weersextremen. Ook merken wij dat de maatschappelijke druk voor het weerbaar maken tegen deze weersextremen steeds verder toeneemt en dat onze industriële klanten steeds vaker vragen hebben over thema’s als droogte en hitte. Vragen als; wat voor risico’s brengen deze weersextremen met zich mee? Of op welke wijze kan er invulling worden gegeven aan een klimaatbestendige industrie? Dit omdat het veiligheidsissues met zich kan meebrengen en een bedreiging kan vormen voor de bedrijfscontinuïteit. In deze blogreeks maken we deze mogelijke gevolgen inzichtelijk en worden er “handvaten” gegeven voor het realiseren van klimaatbestendige industrie.

In de 1e blog is naar voren gekomen dat de industrie voor een grote uitdaging staat als het gaat om klimaatverandering. De extreme weerssituaties die het gevolg zijn van het veranderde klimaat brengen nieuwe risico’s met zich mee. In deze 2e blog ga ik dieper in op wat er als gevolg van hittestress en droogte bij de industrie tot problemen kan leiden. Voordat wij specifiek ingaan op de risico’s voor de industrie, zal het begrip hittestress verder worden toegelicht en zullen enkele interessante statistieken vanuit het buitenland worden gegeven.

Hittestress?!

Hittestress; een woord dat afgelopen zomers vaak in het nieuws is voorbijgekomen. Vaak heeft dit begrip betrekking op het menselijk leed dat kan optreden als gevolg van blootstelling aan hoge temperaturen. Wij weten dat menig bedrijf een hitteprotocol heeft vanuit de RI&E, om de werknemers te beschermen tegen de risico’s als gevolg van extreme hitte. Maar goed; hittestress bij de industrie, wat houdt dit concreet nou nog meer in dan alleen hittestress bij werknemers? Als we dit begrip plaatsen in de industriële ontwerpen, dan moet je denken aan de effecten die kunnen optreden bij hoge omgevingstemperaturen bijopslagtanks, leidingen, koelinstallaties en opslaglocaties. Nu zul je in eerste instantie denken dat het zo’n vaart niet zal lopen; immers hoe kan een omgevingstemperatuur van hoog in de dertig graden nou tot een serieuze issue leiden? Voordat ik dat zal toelichten, allereerst een interessante en tevens zorgwekkende studie vanuit het buitenland.

 

Verdubbeling incidenten!

We merken dat er in Nederland steeds meer aandacht komt voor de gevolgen van weersextremen voor de industrie. Echter; tijdens het onderzoeken naar welke rol dit thema in andere Europese landen heeft, stuitte ik op enkele interessante studies uit Frankrijk. Zo is er in februari 2021 een artikel verschenen van het Bureau voor de analyse van industriële risico's en verontreiniging (BARPI), een afdeling van het Franse ministerie van milieu, over de impact van klimaat gebeurtenissen bij de Franse industrie. Gedurende 2010 en 2019 is er data verzameld van incidenten in de Franse industrie. Hierbij is gekeken welke incidenten gelinkt zijn aan weersextremen. De resultaten die naar voren zijn gekomen zijn op zijn zachts gezegd zorgwekkend; het aantal incidenten als gevolg van weersextremen is in 9 jaar tijd maar liefst verdubbeld! Wat nog meer opvalt: het aantal incidenten gecorreleerd aan extreme hitte is het hardst gestegen! De oorzaak hiervan: de steeds hogere omgevingstemperaturen!

Ondanks dat deze cijfers afkomstig zijn vanuit Frankrijk, is dit voor de industrie in Nederland ook een belangrijk signaal. Immers, zoals in blog 1 al is besproken, ook in Nederland hebben wij te maken met steeds hogere omgevingstemperaturen. Het toenemende, extreme karakter van het weerbeeld in Frankrijk ligt dan ook in lijn met het weerbeeld van Nederland.

Risico’s als gevolg van hittestress en droogte

Terugkomend op de serieuze issues die kunnen ontstaan als gevolg van hitte en droogte:

Om te beginnen kunnen hoge omgevingstemperaturen zorgen voor drukopbouw in installaties en opslagtanks. Hierdoor kunnen vervormingen ontstaan in leidingen. Daarnaast kunnen stoffen met een laag kookpunt (bijvoorbeeld pentaan) bij hitte dampvorming veroorzaken, waardoor de druk in installaties en/of omhulsels toeneemt. Hierdoor neemt de kans op een explosie toe.

Wij zien dat veel industriële bedrijven beschikken over koelwaterinstallaties. Deze installaties zijn essentieel als het gaat om het koelen van processen, producten en ruimtes. Veelal zijn deze installaties een belangrijke schakel in het waarborgen van de veiligheid en continuïteit binnen een bedrijf. Een issue in de koelinstallatie kan dan ook ingrijpende gevolgen hebben. Koelinstallaties onttrekken vaak water uit de grond en/of rivieren. Echter,  we zien steeds vaker dat de waterschappen dit verbieden wanneer door de droogte de grondwater- en rivierstand op een kritisch laag niveau komt. Dit om te zorgen dat het aanbod van drinkwater voldoende blijft en dit heeft altijd voorrang!

Een onttrekkingsverbod betekent dat de koelinstallaties soms niet meer draaiende kunnen worden gehouden. Bedrijfsprocessen moeten worden afgeschaald of soms zelf gestopt. Dit geldt natuurlijk eveneens voor bedrijven die geen koelinstallatie hebben, maar voor hun bedrijfsproces ook afhankelijk zijn van grondwater. Trouwens, over de stand in de rivieren gesproken. Dat de scheepvaart op de rivieren in de knel komt bij een lage waterstand mag duidelijk zijn, maar laten we vooral niet vergeten dat veel bedrijven de aan- en afvoer van essentiële (productie) materialen via de rivieren laten gaan. Een lage waterstand kan resulteren in een tekort aan grondstoffen of een overvloed aan producten, waardoor een bedrijf genoodzaakt kan zijn om de productie af te schalen.

Zoals reeds gezegd maken veel bedrijven dus gebruik van koelwaterinstallaties. Dat dit ook bij hitte tot problemen kan leiden heeft een chemisch bedrijf in 2018 ervaren. Dit bedrijf was afhankelijk van het koelwater vanuit het Twentekanaal. Toen de watertemperatuur boven de 30 graden kwam, was het noodzakelijk om het gebruik van koelwater tijdelijk stop te zetten, waardoor minder kon worden geproduceerd. Wij zien bij veel industriële bedrijven, waarvan koelwater afkomstig is van het oppervlakte water, dat dit bij hoge omgevingstemperaturen voor problemen zorgt. Wanneer je als bedrijf genoodzaakt bent om je productie te verminderen, zorgt dit natuurlijk voor een enorme kostenpost.

En stel dat het zich op een hete dag een calamiteit voordoet met een stof die een toxische wolk veroorzaakt? Wat voor invloed heeft de hoge omgevingstemperatuur op de omvang van een degelijke wolk? TAUW heeft in juni 2022 hier een onderzoek naar gedaan. Er is gekeken naar stoffen die wij veel tegenkomen bij industriële bedrijven, zoals ammoniazuur en salpeterzuur. Het resultaat was schokkend! Het bleek namelijk dat bij een steeds hogere omgevingstemperatuur, de omvang van een toxische wolk enorm snel groeit. Een resultaat dat laat zien dat het niet alleen aan de “voorkant” van belang is om de risico’s scherp te krijgen, maar ook aan de “achterkant”, dus wanneer het misgaat.

De impact van droogte op installaties die afhankelijk zijn van water is niet het enige waar aan gedacht moet worden. Wanneer het erg lang droog is, zien we vaak scheuren in de grond. Dit is een teken dat de grond kwetsbaar is en minder samenhang heeft. Wanneer dit het geval is, neemt de kans op verzakking toe.

Stel je voor; op een plant van een groot industrieel bedrijf staat een tank met daarin een gevaarlijke vloeistof opgesteld. Al heel wat weken is geen spatje regen gevallen en de grond is dan ook kurkdroog. Zo op het zicht lijkt er niks aan de hand. Maar wat je niet weet, is dat de fundering van de tank het zwaar te verduren heeft door de droogte. Gevolg: de tank is aan het verzakken. Niet zo probleem zou je denken; toch kan een minimale scheefstand van een tank al tot scheuren en lekkage leiden met alle gevolgen van dien. Trouwens, dit heeft niet alleen gevolgen voor de tank zelf; ook de aangesloten leidingen en koppelingen komen onder druk te staan wanneer een tank verzakt.  Daarnaast; een droge ondergrond zorgt ook voor een toenemende druk op ondergrondse leidingen en tanks. Hierdoor ontstaat ook de kans dat lekkages ontstaan door gescheurde leidingen.

Nog even terugkomend op de koelwaterinstallaties. We hebben net besproken dat een tekort aan koelwater tot problemen kan leiden, maar ook de kwaliteit van het koelwater kan als gevolg van de droogte tot problemen leiden. Oppervlaktewater dat wordt gebruikt tijdens een lange periode van droogte en hitte, bevat meer hardheidsionen, chlorides en sulfaten. Ook zal de groei van biologische micro-organismen toenemen. Dat er scaling ontstaat binnen koelsystemen is niet nieuw, integendeel, dit is gebruikelijk bij systemen waarbij oppervlaktewater wordt gebruikt. Wel is het zo dat wanneer verwarmd oppervlakte water wordt ingenomen, dit meer hardheidsionen, chlorides en sulfaten bevat. Hierdoor zal aanslag en degradatie veel sneller optreden aan leidingen en wanden van de koelsystemen. Voor industriële bedrijven in Curaçao en Bonaire (waar het veel warmer is dan in Nederland) zorgt dit continu voor grote problemen. Vooral omdat het weerbaar maken hiertegen erg moeilijk is. Als het probleem zich eenmaal voordoet, is het (bijna) niet mogelijk om het te verwijderen.   Als bedrijf is het daarom van groot belang om hier bewust van te zijn. Wanneer namelijk in een kritische fase de capaciteit van het koelwater aanzienlijk minder is als gevolg van scaling, kan dit een initiator zijn tot een zwaar ongeval.

Oké; we weten nu waar de industrie aan kan denken als het gaat om de mogelijke risico’s als gevolg van hittestress en droogte. Maar hoe kun je als bedrijf nou bepalen welke klimaatthema’s van toepassing zijn op je bedrijf en wat voor maatregelen kun je als bedrijf nou treffen?? Dat zal aan de orde komen in de 4e blog, waarin naast het bovenstaande ook wordt beschreven welke bijdrage TAUW aan industriële bedrijven kan leveren voor het realiseren van een klimaatbestendige industrie!

In blog 3 worden de risico’s als gevolg van overstromingen en wateroverlast beschreven.

Over deze blogreeks 

In deze blogreeks over 'weersextremen in de industrie' vertellen onze inhoudsdeskundigen meer over de risico's van extreme weersomstandigheden in de industrie. In deze reeks zijn ook verschenen:   

 

Heeft u vragen naar aanleiding van dit blog?

Leg uw vraagstuk voor aan onze experts, wij adviseren graag.