Mensen zijn landwezens. Alles waarmee wij in contact zijn, staat op en groeit in de grond. Die grond faciliteert zoveel voor ons dat het een veel fundamentelere pijler in de duurzame stedelijke ontwikkeling is dan we ons vaak realiseren. Ontwerpen vanuit de ondergrond kan ons veel opleveren. Het bespaart (faal)kosten, versnelt het proces en geeft het milieu een positieve impuls.
Waar binnen de ruimtelijke ordening lang vooral aandacht was voor ‘people’ en ‘profit’, neemt tegenwoordig de ‘planet-kant’ een steeds belangrijkere positie in. Klimaatadaptatie, energietransitie en biodiversiteit zijn thema’s die niet meer mogen ontbreken in de planvorming. Dat hebben we voor een groot deel zelf veroorzaakt, want onze manier van ruimtelijke ontwikkeling was lang tegennatuurlijk. Zo heeft onze grotere ruimteclaim, inpoldering van land, kanalisering van water, intensivering van de landbouw en CO2-uitstoot drastische gevolgen. De versnelde bodemdaling en de verhoging van de zeespiegel zijn daar de meest ingrijpende voorbeelden van. Het heeft ervoor gezorgd dat we nu op milieugebied echt moeten gaan presteren.
.jpg)
Veel van de huidige vraagstukken vinden hun oplossingen in de ondergrond. Willen we van het gas af, dan moeten we de grond in. Willen we een brug, dan heeft dat invloed op het bodemwater. Willen we meer groen, dan lukt dat alleen op vruchtbare bodem. In die grond wordt het dan nog drukker met wortels, buizen, kabels en leidingen, terwijl het er nu al veel weg heeft van een bord spaghetti. De nieuwe drukte zorgt ervoor dat je de ruimtelijke ontwikkeling ook onder de grond moet gaan ordenen en afwegen. Wie het eerst komt, wie het eerst maalt, mag daar niet meer gelden.
Tegelijkertijd zien we dat de menselijke gedragingen en behoeften nog vaak leidend zijn in het ontwerpproces. We hogen kleigronden op met grondstofarme materialen en leggen een doolhof aan ondergrondse infrastructuur aan. Het zorgt voor enorme milieuonvriendelijke vervoersbewegingen en vanuit beheeroogpunt voor onwenselijke situaties. Ophogen is lang niet altijd nodig en de kabels en leidingen kunnen veel beter in een voorzieningenstrook bij elkaar worden gelegd. Dan ben je bovendien een stuk adaptiever in relatie tot de snelle veranderingen die we tegenwoordig zien rondom al die ondergrondse infrastructuur.
Dit vraagt wel om een verandering van denken. Nu initiëren en leiden meestal disciplines als stedenbouw en landschapsarchitectuur vanuit de ‘people-kant’ het ontwerpproces. De traditionele projectmanagers zetten de menselijke gedragingen en behoeften centraal en bezitten maar zelden de technische kennis (en vaardigheden) om de ondergrond hier op de juiste wijze op aan te laten sluiten. Zij noemen de bodem het ‘verschepbare probleem’ in de uitvoeringsfase. Het klopt dat alles maak- en verschepbaar is, maar wel tegen enorme kosten. Door de ondergrond echter niet als probleem te zien, maar als startpunt te nemen in het ontwerpproces bespaar je kosten, maak je betere afwegingen, versnel je het proces en geef je het milieu een positieve impuls. Wie wil dat nou niet?
Dat betekent wel dat alle vakdisciplines moeten nagaan hoe de ondergrond volwaardig gepositioneerd kan worden binnen de taken- en procesopzet van een project. Daarvoor is er een veel gelijkwaardigere rol nodig voor een ‘duurzaamheidsmanager’ die onder andere de ondergrondbelangen behartigt. Zo wordt de ondergrond een fundamentele pijler in de procesorganisatie van je project.
Onze adviseurs beschikken over integrale kennis van de ondergrond. Wij beschikken over tools om de ondergrond te visualiseren in bijvoorbeeld een 3D Conceptual Site Model (3D CSM) en hebben de exerpertise in huis om verschillende disciplines met elkaar te verbinden (lees ook onze whitepaper hierover). Zo investeren wij in elkaars vakgebied en zo verandert de ondergrond van het onder- naar het bovengeschoven kindje.
Leg uw vraagstuk voor aan onze experts, wij adviseren graag.
