De Omgevingswet biedt gemeenten meer mogelijkheden om zelf keuzes te maken over de fysieke leefomgeving. Dit wordt de bestuurlijke afwegingsruimte genoemd. Maar wat is dat eigenlijk? En hoe zet je als gemeente die afwegingsruimte in voor een omgevingsvisie of omgevingsplan? De ‘thermometer bestuurlijke afwegingsruimte’ biedt hiervoor handvatten.
Uit gesprekken met onze klanten blijkt dat gemeenten nog lastig grip krijgen op het abstracte begrip ‘bestuurlijke afwegingsruimte’ en de mogelijkheden die er zijn om die ruimte ook te pakken. Daarom heeft Wouter de Gram, student aan de Hogeschool Utrecht, in het kader van zijn afstudeeronderzoek in opdracht van Tauw verschillende gemeenteambtenaren geïnterviewd en hen onder meer gevraagd naar hun definitie van bestuurlijke afwegingsruimte.
Wat is bestuurlijke afwegingsruimte?
In de Omgevingswet worden drie manieren van bestuurlijke afwegingsruimte benoemd*:
(* Omgevingsdienst IJmond, 2017)
Uit de interviews met gemeenteambtenaren blijkt dat zij een groot deel van deze definitie onderschrijven. Genoemd worden: minder regels, betere formulering en de mogelijkheid om integraal af te wegen in het omgevingsplan. Omgevingswaarden worden echter niet specifiek genoemd. Met het instrument omgevingswaarden kunnen gemeenten gebiedsgerichte, aanvullende of afwijkende waarden opstellen. Een aanvullende omgevingswaarde betreft een aspect waaraan het Rijk geen eisen stelt, zoals een norm voor roet. Een afwijkende omgevingswaarde heeft een strenger niveau dan door het Rijk is vastgesteld, zoals een strengere norm voor fijnstof.
Mogelijkheden van bestuurlijke afwegingsruimte
Uit het onderzoek blijkt dat gemeenten die bezig zijn met een omgevingsplan voor een specifieke ontwikkelingslocatie de bestuurlijke afwegingsruimte met name inzetten op afwijkende voorkeursgrenswaarden voor geluid en de fasering van het kostenverhaal.
Daarentegen gebruiken gemeenten die een omgevingsvisie opstellen voor het gehele grondgebied de bestuurlijke afweegruimte (nog) niet of nauwelijks. Het abstractieniveau van de omgevingsvisies ligt momenteel nog te hoog om op regelniveau bestuurlijke afwegingen te kunnen maken. Ook de fase waarin de implementatie van de Omgevingswet binnen de gemeente verkeert, speelt een rol.
De gemeenteambtenaren geven aan dat de vergrote bestuurlijke afwegingsruimte onder de Omgevingswet kansen biedt. Vaak weten gemeenten op dit moment nog niet hoe ze de vergrote afwegingsruimte willen inzetten, omdat de mogelijkheden nog onduidelijk zijn. Het is dus soms een zoektocht hoe nou echt een eigen afweging te maken bij het opstellen van een omgevingsvisie of omgevingsplan.
Thermometer bestuurlijke afwegingsruimte
Naar aanleiding van de gesprekken met de gemeenteambtenaren en een analyse van de wetten is de thermometer bestuurlijke afwegingsruimte opgesteld. Deze adviestool biedt gemeenteambtenaren en adviseurs handvatten om grip te krijgen op de abstracte term bestuurlijke afwegingsruimte en de mogelijkheden om die ruimte ook te pakken. Hierbij is de afwegingsruimte het beste in te zetten in concrete ontwikkelgebieden die ‘op slot’ staan binnen de oude wet- en regelgeving.
Zie ook: de infographic van de thermometer bestuurlijke afwegingsruimte.
Meer weten? Neem dan contact op met Joost de Jong, joost.dejong@tauw.com,
+31 61 10 78 42 9.
Meer informatie over onze expertise op het gebied van de Omgevingswet >>
Leg uw vraagstuk voor aan onze experts, wij adviseren graag.
