Indicatoren en meetmethoden gezonde bodems (groenteteelt)

Opdrachtomschrijving

Bakker Barendrecht heeft TAUW gevraagd om samen met drie grote groentetelers (de koplopers) een pragmatische methodiek te ontwikkelen voor de beoordeling van duurzame en gezonde bodems in deze sector. Met deze methodiek kunnen zij verbeterpunten benoemen en doorvoeren, en bereikte verbeteringen meetbaar en zichtbaar maken. Deze aantoonbare verbeteringen en de methoden die daartoe geleid hebben kunnen tevens worden gebruikt voor communicatiedoeleinden richting groothandel, collega-telers, retailers en consumenten.

TAUW heeft de volgende werkzaamheden uitgevoerd:

• Het verkennen van de behoefte bij drie deelnemende groentetelers
• Het benoemen van bodemfuncties (productiviteit, waterzuiverend en -regulerend vermogen, koolstofvastlegging en -regulering, biodiversiteit, cyclus van voedingsstoffen)
• Een deskstudie naar indicatoren en bijbehorende meetmethoden
• Het samenstellen van een eerste praktijkset indicatoren, meetmethoden en kosten
• Een korte verkenning van de beoordelingsmethodiek (meetlat).

Samenwerking tijdens het project

Voorafgaand aan het project hebben we samen met Bakker Barendrecht de onderzoeksopzet doorgesproken. Gaandeweg het project hebben we tweemaal een gezamenlijk overleg met de betreffende drie groentetelers gevoerd en is informatie uitgewisseld. De samenwerking verliep goed. Onze uitdaging daarbij was om:

• De voor de telers relevante indicatoren en bijbehorende pragmatische meetmethoden boven water te krijgen
• Een duidelijke aanvulling te verstrekken op de reeds ingezette meetprogramma’s.

Resultaat van het project

Uit de door de telers ter beschikking gestelde informatie bleek dat de tot dan uitgevoerde meetprogramma’s jaarlijkse of tweejaarlijks doorlopen werden en zich vooral richten op de productiviteit van de bodem en de cyclus van voedingsstoffen. Bij de interpretatie van de meetresultaten bleken trendanalyses en een doorvertaling naar de toekomst bovendien te beperkt of te ontbreken. Daarom ligt er, naast het meten van aanvullende parameters voor meerdere bodemfuncties, ook een taak om een langjarige analyse van (deels reeds beschikbare) gegevens uit te voeren.

Het resultaat van ons project is een rapport met daarin een overzicht en uitleg van de belangrijkste bodemfuncties gebaseerd op ecosysteemdiensten en de indicatoren en meetmethoden die daarbij horen. Daarbij is aangegeven naar welke (aanvullende) indicatoren de interesse van de telers uitgaat, zijn richtwaarden van indicatoren voor een gezonde bodem opgenomen en zijn de pragmatische mogelijkheden aangegeven van (trendmatig) onderzoek en de beoordeling en grafische weergave van onderzoeksresultaten.

Tot de voor de telers relevante indicatoren behoren: indringingsweerstand, waterdoorlatendheid, watervasthoudend, nutriëntregulatie, organisch stofgehalte en -type en biodiversiteit (van regenworm tot DNA).

In een aanvullende notitie hebben we aan de hand van een voorbeeldperceel ter grootte van 1 hectare aangegeven welke voorinformatie vergaard zou moeten worden (bodemtype, historisch landgebruik, resultaten lopende meetprogramma’s, etc.) en hoe het meetprogramma er uit zou kunnen zien, inclusief inzicht in de bijbehorende kosten. Aan de hand hiervan, met als onderliggende actie een aangepaste bedrijfsvoering, is het mogelijk om uiteindelijk duurzamer te telen, een gezondere bodem te verkrijgen en dit ook echt te kunnen uitdragen.