Verwaarden van zuiveringsslib: no regret opstaptechnologie in de Circulaire Economie

Onze sanitatie behoort tot de beste ter wereld. Er komt bijna geen druppeltje ongezuiverd afvalwater meer in het milieu. Dat is iets om trots op te zijn.

Toch is er nog een forse duurzaamheidswinst te halen, namelijk ‘al dat schone water dat wordt gebruikt om de vaste delen te verdunnen, die we er daarna met veel energie weer uit moeten halen’. In de negentiende eeuw werd het emmertje ontlasting gemengd met as. Dit werd opgehaald en je kreeg er zelfs (een beetje) geld voor2.

Bij circulair denken in de afvalwaterketen zijn twee vragen belangrijk: hoe kunnen we waardevolle stoffen terugwinnen en hoe kunnen we voorkomen dat er bij sanitatie zoveel water gebruikt wordt? In het recente H2O-artikel ‘Van business case naar value case in de afvalwaterketen’  wordt er gekeken hoe je kunt kiezen tussen diverse opstaptechnologieën voor Circulaire Sanitatie.

Zelf houd ik mij vooral bezig met de essentiële vraag voor de bestaande sanitatie: zolang er nog veel water verbruikt wordt, hoe krijg ik dat water er dan zo duurzaam en zo voordelig mogelijk weer uit? Welke opstaptechnologie als no regret maatregel zie ik hierbij opdoemen?

Begin november 2017 hebben we een Full Scale test uitgevoerd in de Duitse gemeente Friesoythe met het drogen van Nederlands zuiveringsslib in kassen met zonlicht én restwarmte van 85°C. Met deze Lage Temperatuur Restwarmte kunnen we niet veel nuttigs meer. We kunnen er echter wél mee drogen. Het gedroogde product, slib (70% ds), kunnen we toepassen als nieuwe secundaire brandstof. Hiermee besparen we op primaire energie en vermijden we dus CO2.

Het onderzoek is gefinancierd door STOWA en het Slibplatform Noord en Oost Nederland. Het slib is geleverd door Wetterskip Fryslân en Waterschap Noorderzijlvest. Het onderzoek is uitgevoerd door Tauw samen met Brightwork en met medewerking van de Oldenburger Fleischmehlfabrik OFK voor de warmte en Thermo-System als leverancier van de technologie.

Het is mijn streven dit concept met zon en restwarmte in Nederland verder te brengen, de waterschappen te verbinden met ‘restwarmteleveranciers’ en daarmee de waterschappen te helpen een grote stap te zetten op weg naar energie- en klimaatneutraliteit. Op een aantal plaatsen in Nederland wordt dit concept inmiddels verder verkend.

Een volgende stap is deze gedroogde slibben te verzamelen op een grotere schaal en deze in een hoog rendement Biomassa Energie Centrale (BEC) te verbranden, zodat de in slib aanwezige energie met een hoog rendement wordt benut én het fosfor uit de vliegassen kan worden teruggewonnen.

Daarnaast wil ik nog verder kijken hoe dit gedroogde slib hoger op de Waardepiramide kan worden toegepast als bron van (micro) nutriënten en voor het verbeteren van de bodemvruchtbaarheid (humus), al moet de milieukwaliteit van het slib dan nog wel worden verbeterd.

Een interessante vraag hierbij is, hoe je duurzaamheid kunt wegen en vergelijken. Hoe vergelijk je het verbranden van slib met vermeden primaire CO2 met het in de bodem brengen én fixeren van de korte cyclus ‘humus CO2’  én verbeteren van de bodemvruchtbaarheid? Het hiervoor genoemde H2O-artikel ‘Van business case naar value case in de afvalwaterketen’ kan hierbij als methodiek wellicht behulpzaam zijn. Bodemvruchtbaarheid is één van de duurzaamheidscriteria.

Het circulaire denken is volop in ontwikkeling. Het boeit mij enorm om de aanwezige kansen te zien om kringlopen te sluiten en synergie voor energie en grondstoffen verder te ontwikkelen (rest van de één, toepassen voor de ander). Mijn drijfveer voor de komende jaren is om partijen bij elkaar te brengen en te helpen regionale coalities te vormen en daarmee stappen te zetten om de Circulaire Economie voor de toekomst verder vorm te geven.

[1] www.tussentaalenbeeld.nl/A60K.htm

[2] Auke van der Woud, Koninkrijk vol sloppen, achterbuurten en vuil in de negentiende eeuw.